Anja, 58 lentes jong, kijkt met ongeloof naar haar kassabon. “Twee vijftig voor een enkele oliebol,” zucht ze. Haar verbazing klinkt duidelijk door in haar stem.
Ze was niet van plan iets te kopen toen ze na een dag in de stad op huis aan ging. Maar de zoete geur van versgebakken oliebollen kon ze niet weerstaan. Hoopvol stapte ze naar de kraam, totdat de prijs haar trof. “Vroeger had je hiervoor een hele zak vol,” zegt ze met een vleugje nostalgie en lichte irritatie.
Anja denkt nog vaak terug aan de tijd dat ze als kind met haar moeder naar de oliebollenkraam wandelde. “Met een gulden was het hele gezin blij,” herinnert ze zich. “Dat waren nog eens tijden.” Ze snapt dat alles duurder is geworden, maar vindt het triest dat een eenvoudige traditie zo kostbaar is geraakt. “Het voelt alsof een oliebol nu alleen nog maar voor mensen met een volle portemonnee is. Dat klopt niet.”
Anja is niet de enige die er zo over denkt; velen in haar omgeving stuiten op hetzelfde probleem. “Mijn buurvrouw loopt de kraam tegenwoordig voorbij en bakt ze thuis. Zo bespaart ze flink,” deelt Anja mee. Zelf ziet ze dat anders. “Het gaat niet enkel om de oliebol, maar om het moment bij de kraam. Die geur en sfeer, die krijg je thuis niet.”
Veranderende gewoontes en stijgende prijzen
Waar een oliebol ooit een alledaags symbool van de feestmaand was, lijkt het nu een luxeartikel te worden. In een periode waarin veel gezinnen moeite hebben om rond te komen, voelt de prijsstijging nog intenser. “Dit is niet alles,” merkt Anja op. “Alles stijgt, van boodschappen tot gas en licht. Maar een oliebol moet gewoon betaalbaar blijven.”
Met enige spijt denkt ze terug aan haar aankoop. “Ik stond op het punt te zeggen: ‘Laat maar zitten.’ Maar de verkoper was zo aardig en ik stond al in de rij, dus ik deed het toch. Maar eerlijk? Het voelde niet goed.” Voor haar gaat het niet zozeer om het geld, maar om wat de oliebol betekent. Door die hoge prijs voelt het alsof de traditie aan het verdwijnen is.
Anja snapt echter ook dat de kraamhouders weinig opties hebben. “Hun uitgaven stijgen ook. Ik weet dat alles duurder wordt. Maar er moet ergens een grens liggen. Als het zo doorgaat, kunnen steeds minder mensen zich dit permitteren.” Ze is van mening dat het eerlijk moet blijven. “Een oliebol zou een eenvoudig genot moeten zijn waar iedereen van kan genieten, geen luxeartikel.”
Of Anja dit jaar nog eens een oliebol koopt, dat is ze nog niet uit. “Misschien laat ik het maar,” zegt ze treurig. “Het klopt niet om zoveel te betalen voor iets dat zo simpel zou moeten zijn.” Ze hoopt op betere tijden. “Ik verlang naar een tijd waarin een oliebol gewoon blij maakte, zonder dat je je druk hoefde te maken over de kosten. Dat is mijn wens voor de feestdagen.”